Ιστορία του Σουνίου
Το Σούνιο είναι ένα βραχώδες ακρωτήριο, το νοτιότερο σημείο της Αττικής. Ήταν το πρώτο σημείο που έβλεπε κανείς πλέοντας από τις Κυκλάδες ή την Μικρά Ασία προς τον Πειραιά. Ο Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.) αρχίζοντας τα «Αττικά» του, το περιγράφει ως εξής: «Τῆς ἠπείρου τῆς ἑλληνικῆς κατὰ νήσους τὰς Κυκλάδας καὶ πέλαγος τὸ Αἰγαίον ἄκρα Σούνιον πρόκειται γῆς τῆς Ἀττικῆς…».
Ο τόπος του Σουνίου κατοικούνταν ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Από τον 8ο αιώνα π.Χ. άρχισε να αναπτύσσεται στον χώρο η λατρεία του Ποσειδώνα και της Αθηνάς. Η ύπαρξη όμως ιερού ίσως είναι και παλαιότερη. Στον Όμηρο αναφέρεται το «Σούνιον ἱρόν» (Οδύσσεια, γ 278) όπου βρισκόταν ο τάφος του ήρωα Φρόντι (κυβερνήτης του πλοίου του Μενέλαου που πέθανε στο ταξίδι της επιστροφής). Τον 6ο αιώνα π.Χ. αρχίζουν να χτίζονται οι πρώτοι μεγάλοι ναοί στον χώρο. Το 480 π.Χ. οι Πέρσες εισβάλλοντας στην Αττική καταστρέφουν και τα ιερά του Σουνίου. Μετά τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (28/29 Σεπτεμβρίου 480 π.Χ.) οι Αθηναίοι έστησαν ένα φοινικικό πολεμικό πλοίο που είχαν καταλάβει, στην κορυφή του λόφου ως τρόπαιο, αλλά και ως ένδειξη της ναυτικής τους δύναμης.
Στους κλασικούς χρόνους ο οικισμός του Σουνίου άκμασε κυρίως λόγω των μεταλλείων της περιοχής. Δημιουργήθηκε εκεί ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα πώλησης σκλάβων. Στη συνέχεια, ο λόφος τειχίστηκε (το 412 π.Χ. σύμφωνα με τον Θουκυδίδη) με αποτέλεσμα το Σούνιο να αποτελέσει ένα από τα 5 σημαντικότερα φρούρια των Αθηναίων. Στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. με διαταγή του Περικλή, χτίστηκε ο μεγαλοπρεπής Ναός του Ποσειδώνα, τα ερείπια του οποίου δεσπόζουν σήμερα στην περιοχή, και ο μικρότερος Ναός της Αθηνάς Σουνιάδος με το ιδιαίτερο σχήμα του.
Την Ελληνιστική περίοδο στο εσωτερικό του οχυρού αναπτύχθηκε μικρός οικισμός ο οποίος χρησίμευε κυρίως ως στρατόπεδο. Η παρακμή του Σουνίου άρχισε στο τέλος της Ελληνιστικής περιόδου. Μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια οι δύο ναοί ήταν ήδη ερειπωμένοι και το οχυρό πιθανώς εγκαταλελειμμένο. Ο Παυσανίας που περιγράφει τα μνημεία τον 2ο αι. μ.Χ. αναφέρει τον ναό του Ποσειδώνα ως ναό της Αθηνάς, πράγμα που δείχνει την εγκατάλειψη του χώρου. Στα νεότερα χρόνια το Σούνιο ήταν δημοφιλής προορισμός για περιηγητές, πολλοί από τους οποίους χάραξαν τα ονόματά τους πάνω στα ερείπια του ναού του Ποσειδώνα. Η πιο γνωστή υπογραφή είναι αυτή του λόρδου Βύρωνα που βρίσκεται στη νότια παραστάδα.
Άποψη του οχυρού του Σουνίου από βορειοδυτικά.
